POWSTANIE STYCZNIOWE a historia Pafafii Podbrzeskiej, jaki to związek?
22 stycznia 1863 w Królestwie Polskim i 1 lutego 1863 na Litwie wybuchło największe polskie powstanie narodowe przeciwko carskiej Rosji.
Bezpośrednią przyczyną Powstania było ogłoszenie tzw. branki czyli niespodziewanego, powszechnego poboru do wojska rosyjskiego- miał trwać 25 lat.
Powstanie Styczniowe mimo początkowych sukcesów zakończyło się jesienią 1864 roku klęską Powstańców.
…,,Mniej więcej w latach 1864-1868-ymr.,kiedy rząd carski prowadził bezwzględną i intensywną akcję rusyfikatorską, dało sie to odczuć w sprawach religijnych najbardziej w 8 parafiach ziemi Wileńskiej: Podbrzeskiej,…masowo całe rodziny katolików do prawosławja…pod presją rozmaicie stosowanego terroru….Pod względem rusyfikowania wiary parafja Podbrzeska doznała wówczas najbardziej tragicznych, nigdzie nie spotykanych przeżyć, które które w rozmaitych odmianach trwały przez całych lat cztedzieścia.Proboszczem(plebanem) parafji Podbrzeskiej od 30 listopada 1862r….był ks. Jan Strzelecki… ”(str. 21).
…,,W 1866 roku ks. Strzelecki pokryjomo od parafjan, po uprzednim porozumieniu się z władzami rosyjskiemi, przyjął prawosławie…ułożył spis przeszło 1300 osób swych parafjan bez ich wiedzy i zgody…”( str. 22).
…,,Przemianowanie kościoła na cerkiew…ludność parafji, bez jej wiedzy i wbrew jej woli zapisana do rejestrów prawosławnych, odrazu stawia temu opór, któty w pewnych momentach nosił cecy prawdziwego buntu…”(str. 24).
…,,Od roku 1866 -go dla ludności byłej paraji Podbrzeskiej nastał ciężki długoletni okres…Starano się crhcić dzieci …pokryjomo…w innych parafjach i w kościołach Wileńskich, najczęściej na cudze nazwiska…Wiele małżeństw żyło bez ślibu…Zmarłych grzebano nieraz pokryjomo bez kapłana na starych cmentarzach wioskowych…”(str27).
…,,Taki więcej aniżeli nienormalny i gorszący stan rzeczy trwał w Podbrzeziu całych lat czterdzieście.Zmieniło się pokolenie, jednak ludność wciąż była oporną, biernie z konieczności. Niestety, nikt jej z pomocą przyjść nie mógł.
Kiedy w 1904 roku Rosjazaczęła przegrywaćwojnę japońską i stała się oczewidną konieczność urzeczeczywistnienia wieli zasadniczych reform zycia państwowego…dał się odczuć …powiew ducha tolerancyjnego w sprawach religijnych…kilka tysięcy dawnych parafjan Podbrzeskich, postanowili nie zwlekając rozpocząć staranie o uzyskanie pozwolenia na budowę w Podbrzeziu kościoła…W tym celu niejako samorzutnie grono osób utworzyło coś w rodzaju Komitetu, w skład którego weszli: Marja i Józef Jeleńscy, Bronisław Wróblewski, Stefan Syrwid, Jan i Witold Hurczynowie, Stanisław Pisanka…”(str. 28)
…,,17 kwietnia 1905 roku ukazał się tolerancyjny dekret (,,ukaz”) Cara Mikołaja II- go w sprawach religijnych…dał w rezultacie możność otrzymania stosunkowo łatwo pozwolenia na budowę…kościóła w Podbrzeziu…”(str. 29).
,,…Od czasu , kiedy w 1905 r. byli parafjanie parafji Podbrzeskiej mogli oficjalnie po czterdziestu latach stać się znowu katolikami…”(str. 32).
,,…Zaczęły się najpierw starania o kapłana. Chociaż jeszcze nie było kościoła…”( str.33)
…,,Widzieć się daje ta ciernista i wszelkimi trudnościami usiana droga, po której etapowo kroczyć musiała budow nowej światyni, poczynając od uzyskania w 1907 r. od władz rosyjskich pozwolenia na jej wzniesienie, aż do radosnej …chwili jej w 1930 roku poświęcenia… niezapomnianej chwili, której doczekali się dzieci i wnukowie tych Podbrzezian, którzy pod terrorem i przemocą rusyfikatorską nie załamali się duchem, i w sercach swych następców- potomków- potrafili zaszczepić wiarę w lepszą przyszłość i w sprawiedliwość dziejową…”( str. 53).
CIĄG DALSZY NASTAPI…